هر آنچه که باید در مورد شیر تک ضرب بدانید
فهرست مطالب
شیر تک ضرب (شیر یک ضرب، شیر توپی یا بال ولو (Ball Valve)) یکی از انواع شیرآلات است که برای کنترل جریان سیالاتی مانند آب و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیر به جهت سهولت کاربری و قابلیت استفاده در محیط‌های خانگی و صنعتی بسیار محبوب شده است. شیر تک ضرب از چند قطعۀ ساده و کاربردی از جمله یک اهرم جهت باز و بسته کردن سیال، یک توپ توخالی و چرخان که جلوی جریان سیال قرار دارد و یک بدنه که اغلب از جنس چدن است تشکیل شده است. در این مقاله قصد داریم این شیر را بیشتر به شما معرفی کنیم.
شیر تک ضرب (یا شیر یک ضرب یا شیر توپی) چیست؟
شیر توپی یکی از انواع شیرآلات اهرمی است که با توجه به امکان انسداد، تنظیم و کنترل جریان سیالات، در صنایع مختلف بسیار پرکاربرد است. شیرهای تک ضرب، یک دستگیرۀ اهرمی ساده دارند که با چرخاندن این دستگیره، شیر باز و بسته می‌شود
اجزای تشکیل‌دهنده شیر تک ضرب
شیر یک طرفه یا تک ضرب از اجزای ساده‌ای برای کنترل جریان استفاده می‌کند. مهم‌ترین بخش این شیر توپ فلزی سوراخ‌داری است که در جهت جریان سیال قرار دارد. دومین بخش، دستگیرۀ شیر است که متصل به توپ است و آن را به چرخش می‌اندازد. ساقه بخش دیگر این شیر است که دسته را به توپ متصل می‌کند. بخش دیگر، دریچۀ ورودی است که سیال از آن عبور می‌کند. درگاه خروجی هم بخشی است که سیال از آن خارج می‌شود.
توضیح عملکرد
هنگامی که دستگیرۀ شیر تک ضرب در حالت 90 درجه قرار دارد، یعنی شیر بسته است. هنگامی که دستگیره را بچرخانیم سوراخ توپ داخل شیر در راستای جریان سیال قرار می‌گیرد و اجازۀ عبور را به سیال می‌دهد. همان‌طور که گفتیم، این شیر از یک توپ توخالی چرخان تشکیل شده که به دستگیره یا اهرم باز و بسته متصل است. وقتی اهرم را بچرخانیم این توپ می‌چرخد و سوراخ آن در مقابل جریان سیال قرار می‌گیرد تا اجازۀ عبور سیال را بدهد.
انواع شیر تک ضرب (شیر یک ضرب، شیر توپی یا بال ولو Ball vavle) و تفاوت‌ها و کاربرد آن‌ها
شیرهای توپی یا بال ولو Ball Valve از لحاظ شکل عملکرد، جنس اجزا و همچنین ابعاد و کاربرد آن‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. همچنین می‌توان این نوع شیر را به شیر خودکار و دستی تقسیم کرد که عملکرد آن‌ها با هم فرق می‌کند. در قسمت پایین می‌خواهیم تعدادی از متداول‌ترین انواع شیر تک ضرب بال ولو Ball Valve را به همراه کاربرد آن‌ها به شما معرفی کنیم.
شیر توپی برنجی
برنج یک نوع فلز مقاوم و مقرون‌به‌صرفه است که از آن برای تولید شیر تک ضرب استفاده می‌کنند. شیرهای برنجی دارای مقاومت نسبتاً بالا در برابر خوردگی و پوسیدگی هستند، اما به اندازۀ فولاد ضد زنگ مقاوم نیستند. شیرهای برنجی برای صنایع کم‌فشار و برای سیالاتی مانند آب و نفت و گاز مناسب هستند.
شیر توپی استیل
استیل یک مادۀ بسیار مقاوم در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی است. از این شیر برای عبور سیالاتی با فشار و دمای بالا و یا برای عبور مواد شیمیایی خشن استفاده می‌شود. استیل همچنین ماده‌ای مناسب برای تولید شیر گاز تک ضرب است.
شیر توپی مساحتی
کاربرد شیر تک ضرب مساحتی، کنترل جریان سیالات در فرایندهای صنعتی است. این شیر با استفاده از یک اکتواتور پنوماتیک که توسط هوا تغذیه می‌شود، کار می‌کند. با اعمال فشار هوا به اکتواتور، شیر باز می‌شود و جریان سیال از طریق آن عبور می‌کند. با قطع تغذیۀ هوا یا اعمال فشار معکوس، شیر به‌صورت خودکار بسته می‌شود.
شیر توپی فرایندی
شیر توپی فرایندی نیز اغلب در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. می‌توان از این شیر توپی به‌عنوان شیر آب یا هر نوع سیال دیگری استفاده کرد. این شیر برای کنترل و اندازه‌گیری جریان سیال مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌صورت شیر دستی، پنوماتیک و حتی الکتریکی قابل تولید است.
شیر توپی پلاستیکی
این شیر با استفاده از یک اکتواتور الکتریکی کنترل می‌شود که با اعمال برق، شیر را باز یا بسته می‌کند. شیر تک ضرب پلاستیکی به‌دلیل استحکام و سبک بودن مواد پلاستیکی و مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت استفاده در محیط‌های خاص مانند صنایع شیمیایی و آب و فاضلاب را دارد.
شیر توپی پلیمری
ساختار این نوع شیر از مواد پلیمری است. عملکرد شیرهای پلیمری همانند دیگر شیرهای توپی است. این شیرها از مواد پلیمری سبک ساخته می‌شوند و خیلی خوب آب‌بندی شده‌اند. شیرهای پلیمری قیمت مناسب و تنوع سایز بالایی دارند.
شیر توپی دسته فلزی
دستگیره‌های این شیرها از مواد مختلفی مانند پلاستیک، لاستیک و فلز ساخته می‌شود. برای ساخت شیرهای دسته فلزی از مواد فلزی مانند چدن، استیل، فولاد، برنج، کروم و… استفاده می‌شود. شیرهای دسته فلزی اغلب دوام بالایی دارند و در برابر آتش و خوردگی مقاوم هستند.
ویژگی‌های شیر تک ضرب (شیر یک ضرب، شیر توپی یا بال ولو)
شیر بال ولو (Ball Valve) به‌رغم کاربردهای گسترده‌شان در صنایع، دارای معایب و مزایایی نیز هستند که در این قسمت به این ویژگی‌هایشان خواهیم پرداخت.
مزایای شیر تک ضرب (شیر یک ضرب، شیر توپی یا بال ولو)
باز و بسته شدن سریع، هزینه ساخت وتعمیر و نگهداری ارزان و همچنین طراحی محکم و متراکم از مزایا و ویژگی‌های مثبتی است که می‌توان برای این دسته از شیرها نام برد.
معایب شیر تک ضرب (شیر یک ضرب، شیر توپی یا بال ولو)
- اکثر شیرهای بال ولو (یا همان شیرهای توپی یا تک ضرب) اگر به مدت طولانی درحالت نیمه باز باشند نشیمنگاه و توپی درون آن‌ها آسیب می‌بیند.
- هنگام بسته شدن شیر مقدار کمی سیال در محفظه درون آن باقی می‌ماند که می‌تواند باعث فرسایش توپی شود.
- سیالات حاوی ذرات جامد مانند دوغاب و غیره برای عبور از این شیر مناسب نیستند، زیرا درون دریچه توپی شیر رسوب می‌کنند و عملکرد شیر دچار اختلال می‌شود.
- قابلیت تنظیم و کنترل ضعیفی دارند زیرا برای قطع و وصل جریان طراحی شده‌اند.
- ممکن است تمیز کردن آن‌ها دشوار باشد.
نقاط قوت و ضعف شیرهای بال ولو
یکی از ویژگی‌های برتر شیرآلات تک ضرب مقاومت و دوام بسیار بالای آن‌ها است. این شیرها اغلب طول عمر بالایی دارند و خیلی کم به تعمیر و تعویض نیاز پیدا می‌کنند. همچنین شیرهای تک ضرب، کاربرد ساده‌ای دارند و به جهت عملکرد خاص خود هیچ‌گونه نشتی ندارند. یکی از نقاط ضعف این شیرها، عملکرد ضعیف در کنترل نرخ جریان است. به عبارت دیگر، قابلیت چندانی برای کم کردن و کنترل جریان ندارند یا کاملاً بسته هستند یا روی آخرین درجه و فشار قرار دارند.
انواع برندهای شیر یک ضرب (شیر توپی یا بال ولو)
از برندهای شیر توپی ایرانی می‌توان به شیر آذر، شیر صبا، ایران شیر، شیر آلان فاراب، شیرآلات میراب، شیر وگ ایران و بسیاری دیگر اشاره کرد. از برندهای شیر توپی خارجی هم می‌توان nipco، SharkBite وProLine را نام برد.
بهترین سایت خرید انواع شیر یک ضرب (شیر توپی یا بال ولو)
یکی از بهترین راه‌های خرید این شیرها و انواع دیگر شیرآلات، خرید اینترنتی است. پیدا کردن یک سایت معتبر که علاوه بر قیمت‌های مناسب، اجناس باکیفیت و اصل را به فروش برساند کار ساده‌ای نیست. ما در این مجموعه در خدمت شما هستیم تا انواع شیرآلات باکیفیت از جمله شیرهای تک ضرب را با بهترین کیفیت و قیمت‌های بسیار مناسب در اختیار شما قرار دهیم.
کلام پایانی
شیر تک ضرب، شیر توپی یا بال ولو (Ball Valve) برای گازها و سایر سیال‌های بدون مواد جامد بسیار کارآمد است و حتی مواد شیمیایی مانند کلر خشک، اسید هیدروفلوئوریک، اسید هیدروکلریک و حتی اکسیژن را به چالش می‌کشد. بنابراین یکی از انواع شیرآلات مهم و ضروری به شمار می‌رود که علاوه بر کاربردهای خانگی، در صنعت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیرها مقاومت و طول عمر بالایی دارند و به جهت مقرون‌به‌صرفه بودن بسیار کاربردی هستند.
شرکت آرتمن بخار سازه تأمین‌کننده‌ی انواع شیر بال ولو، آماده‌ی تأمین سفارش‌های شما است.
